Doğru Irgat Seçimi
Teknenize ırgat seçerken birkaç noktayı göz önüne almalısınız. Bunlar; teknenizin boyutları, çıpa boyutu, zincir boyutu ve teknenizin ağırlığıdır (teknenizin ağırlığını teknenizin su kesimine bakarak ta anlayabilirsiniz). Bunların yanı sıra ırgatınızın muhafaza yeri ve zincirliğinizin derinliği de önemlidir.
1. Çıpanızın ağırlığı ve zincirinizin boyu ve ağırlığı nedir?
Öncelikle çıpanızın ağırlığını ve buna müteakip, çıpa ile birlikte kullanacağınız zincir veya halatın boyu ve ağırlığını göz önüne almalısınız.
2. Irgatınız için hangi teknik özelliklere ihtiyacınız var?
Irgat sadece tek şey için tasarlanmıştır – ucunda çıpa olan zinciri çekmek için.
ÖNEMLİ: Irgatlar tekneyi çıpanın üzerine doğru "çekmek” için kullanılmaz!
Bu nedenle teknenizin boyutları her ne kadar önemli olsa da, bu sadece çıpanızın ve zincirinizin boyutları ile birlikte göz önüne alınmalıdır.
"MAKSİMUM ÇEKME YÜKÜ" VE "ÇALIŞMA YÜKÜ" NEDİR?"
Bir ırgatın performansını anlamanın en anlamlı yolu ırgatın ne kaldıracağına bakmaktır. Bu noktada göz önüne alınacak konular; "maksimum çekme yükü” ve ırgatın "çalışma yükü”dür.
Maksimum Çekme yükü, vincin kısa süreli ya da anlık olarak en yüksek çekiş gücüdür. Örneğin; çıpayı deniz dibinden çekmek için gerekli olan güç
Normal Çalışma yükü; çıpa denizin dibinde iken ırgatın çekeceği yüktür, yani çıpa ve demirin toplam ağırlığıdır. Çıpa denizin dibinden kurtulduktan sonraki ağırlık olarak ta düşünülebilir.
Bunun için çıpa + zincir + halat ın toplam ağırlığını hesaplayın.
Örnek; 20kg Çıpa + 30 metrelik 10mm Zincir (69kg) = 89kg
Çalışma yükünüz bu durumda 89 kg olacaktır.
Çıpayı çekerken ırgatınız, çıpa denizin dibinden kurtulana kadar çeşitli işlemlerden geçer. Her aşamada ırgatınızın çalışma yükü ve zincir çekme hızı değişir. Çıpa çekilirken, ırgat en uzun süreli olarak "çalışma yükü” aşamasında çalışır ancak çıpa denizden çıktığında ırgata binen yük artar.
Irgata en fazla bu aşamada yük biner, bu nedenle ırgatınız bu maksimum yüke dayanmalıdır. Sonuç olarak, ırgatınızın "çalışma yükü”, ırgatın "maksimum çekme yükü”nün çok daha altında olmalıdır.
Çoğu üretici, ırgatınızın "Maksimum çekme yükü”nün, "çalışma yükü”nün 3 katından az olmamasını tavsiye eder.
Bu örnekte, seçeceğiniz ırgatın "maksimum çekme yükü” 3 x 89 kg = 267 kg veya daha fazla olmalıdır.
YATAY YA DA DİKEY IRGAT?
Irgatlar şaft yönüne göre temel olarak ikiye ayrılır. Güvertenin kalınlığı ve güverte altında ne kadar yer olduğuna bakarak ne tip ırgat alacağınıza karar verebilirsiniz.
Dik Irgatlar:
Dik ırgatlar, ırgat satışlarının çoğunluğunu teşkil eder. Bu durumda ırgat güverte üzerindedir ve ırgat motoru güvertenin altındadır.
Dik ırgatlar optimal zincir kontrolü sağlar; dik ırgatlarda daha fazla zincir kavaleta ile temas halindedir bu sayede zincirin kayması veya yerinden oynaması ihtimali oradan kaldırılmış olur.
Dik sistemlerin pek çok avantajı vardır: Güvertede daha az yer kaplarlar ve bakımları kolaydır. Eşdeğer yatay modellere göre daha uygun fiyatlıdır. Zincirin sorunsuz çekilebilmesi için zincirin doğru hizada olması önemli olmakla birlikte, yatay ırgatlarda olduğu kadar önemli değildir. Estetik bir görünüme sahip olan dik zincir ırgatları, zincirin kavaletaya 180° sarılması nedeniyle daha güvenli demirleme imkânı sunmaktadır. Dizaynı sebebiyle bu tip ırgatlarda güverte altında minimum 40 cm. zincir akma mesafesi bulunmalıdır. Bunun sebebi 90° açı yaparak güverte altına inen zincirin yer çekimi kuvveti etkisiyle kendiliğinden zincirliğe akabilmesidir.
Mekanik kısımlarının büyük bölümünün güverte altında olması sebebiyle bakım ve onarımları yatay modellere göre biraz daha fazla uğraş gerektirebilir.
Yatay Irgatlar:
Yatay ırgat, bütün olarak gövde üzerine monte edilir. Bu nedenle, bu tip ırgatların montaj ve bakımı dik modellere göre daha kolaydır. Tüm dişli kutusu elemanları gövdenin içinde yer alıp, motor da bir kapak tarafından korunmaktadır. Zincir kavaletaya tutunduğunda, kavaleta üzerinde 90° dönüş yaparak direkt olarak zincirliğe akar. Güverte altında az yer var ise ya da güverte altına ulaşmak zor ise, güverte çok kalın ise ya da iki çıpanın aynı vinç tarafından çekilmesi gerekiyorsa yatay ırgat kullanılır.
IRGAT MOTORUNUN GÜCÜ NE OLMALIDIR?
Irgat motorunun watt’ı, ırgatın gücünü gösterir. Motorun gücü ve şanzımanının mekaniği, ırgatın çalışma yükünü ve maksimum çekme yükünü belirler.
Motor ne kadar güçlü olursa, maksimum çekme yükü o kadar fazla olur. Ancak bu durumda ırgatın akülerinizden çekeceği güç artar, daha kalın kablolar ve daha büyük akım kesiciler kullanmanız gerekir, bu da maliyetlerinizi arttırır.
Bu nedenle sadece motorun sadece watt’ına değil, aynı zamanda "maksimum çekiş yükü”ne de bakmalı ve bunu kendi özel ihtiyaçlarınız ile karşılaştırmalısınız. Daha düşük watt’lı bir model ihtiyaçlarınızı fazlasıyla karşılayabilir.
Motorun sadece watt’ına değil, ırgatın şanzıman ve motoru da dahil olmak üzere toplam verimine bakmalısınız. Güçlü ve küçük boyutlarda üretilen yeni model jenaratörler sayesinde özellikle büyük teknelerde AC ırgatların kullanılması daha pratik olmaktadır.
"Hidrolik ırgat sistemleri”, tüm yük durumlarında sabit hız sağlamaları ve emniyet sübabı gibi güvenlik önlemleri ile donatılmış olarak hiç durmadan çalışabilmeleri nedeni ile tercih edilebilmektedir.
GÜVENLİK İLE İLGİLİ İPUÇLARI
Devre kesiciler/izolatörler ırgata fazla yük binmesi halinde motoru ve kabloları korur. Zincir durdurucu gibi aksesuarlar, çıpanın istem dışı olarak düşmesini ve ırgatınıza zarar gelmesini önlemek için özellikle önerilir.
Irgatı asla teknenizi çıpanın üzerine doğru çekmek için kullanmayınız. Irgat vinci, ölü bir ağırlığı kaldırmak üzere tasarlanmıştır.
Eğer satın almayı düşündüğünüz ırgatın size küçük gelebileceği konusunda şüpheleriniz varsa, bir büyük modeli satın almanızı öneririz. Fazladan yük kaldırma kapasitesine sahip olmak, yetersiz yük kaldırma kapasitesi ile cefa çekmekten iyidir.